Smutna rocznica

21 listopada – pierwsza rocznica drugiego Majdanu. Na placu Niezależności w Kijowie znów zebrali się demonstranci. Na telebimie pod Stellą pokazywano migawki z zeszłego roku. Ludzie patrzyli na dawnych siebie z nieukrywanym zdziwieniem, jakby nie wierzyli, że to naprawdę byli oni: wściekli na władze, energiczni, radośni i rozbrajająco naiwni.

Taki był pierwszy Majdan – skrawek wolności od coraz bardziej opresyjnego państwa. Na placu zebrało się zaledwie kilkaset osób, ale każda z nich niosła ze sobą marzenia zdolne przenosić góry. Te marzenia miały wspólny tytuł: Europa.

Europa to sprawiedliwość, godna płaca, brak korupcji, wolność podróżowania, zagraniczna edukacja – recytowali jak zaczarowani. Garstka przemokniętych do kości marzycieli. Domagali się od Janukowycza podpisania umowy stowarzyszeniowej z UE. Tomy biurokratycznej nowomowy były dla nich jak przepustka do wyśnionego świata.

A potem niespodziewany szturm Majdanu i w odpowiedzi wielotysięczna wściekłość wylała się na ulice. – Władze wysłały Berkut na studentów i niewinne dzieci! Skończyła się nasza cierpliwość, dni Janukowycza są policzone – odgrażali się z telebimów zeszłoroczni majdanowcy. Jeszcze wierzyli święcie, że na Ukrainie władza na demonstracje ręki nie podnosi, inaczej naród tę rękę odrąbie.

Minął rok, umowa z UE została podpisana, Janukowycz uciekł gdzie pieprz rośnie, ale zgromadzeni na Majdanie ludzie już się z tego nie cieszą. – Co tu świętować? – wzruszał ramionami Serhij w narzuconej na plecy niebiesko-żółtej fladze. – Nasi chłopcy na Wschodzie umierają każdego dnia – zawodziła mu do wtóru złotozębna Oksana z Kołomoi.

Podczas pieśni żałobnej Majdan płakał po swoich bohaterach.

A ze sceny po raz kolejny proszono Ukraińców o cierpliwość. – Rewolucja trwa! – przekonywała Olga Bohomolec, lekarka z Majdanu, kandydatka na prezydenta Ukrainy, aktualnie deputowana do parlamentu. – Musimy zmienić system! – wołała z emfazą. Ale ludzie już jej nie wierzyli. Kiwali głowami, zrezygnowani, zmęczeni. – Niewiele się zmieniło. Jak kradli, tak kradną – skwitowała kijowska emerytka.

Ten rok przyniósł im kolosalny wysiłek: musieli utrzymać Majdan, pochować poległych, karmić i ubierać armię. Musieli zastąpić państwo.

A marzenia, co góry przenoszą, okazały się mrzonką.

– Europa ze swoim „głębokim zaniepokojeniem” może się schować – mówi S. – Już nie liczymy na waszą pomoc.

21.11.2013 stał na Majdanie w pierwszym rzędzie z niebieską flagą z gwiazdkami.

Dziękuję Fundacji im. Heinricha Bölla za wsparcie reporterskiego wyjazdu  na Ukrainę, projekt jest częścią książki, która ukaże się  nakładem Wydawnictwa Czarne.