Słowo z Doniecka

Gdy w Słowiańsku trwała (niedokończona, jak okazało się później) operacja antyterrorystyczna, w oddalonym o 100 km Doniecku zakochane pary kąpały się w kwietniowym słońcu. W centrum miasta pod Leninem dwaj młodzi mężczyźni rozciągali się leniwie w niebieskim namiocie agitacyjnym „Ruskiego bloku”. Nikt do nich nie podchodził, więc litościwie podeszłam ja. – A cóż to za twór? – spytałam o prorosyjską organizację. – Pani przyjdzie jutro, będzie człowiek, który się zna, to wszystko opowie – odpowiedział jeden z mężczyzn (ten drugi przez całą rozmowę elokwentnie milczał).

Ani ćwiczenia rosyjskiej armii, ani gromy z Kremla zdawały się nie robić na mieszkańcach stolicy Donbasu większego wrażenia. 50 metrów od zajętej przez separatystów rady obwodowej matki z dziećmi huśtały się na placu zabaw, piękne panie szczerzyły zęby do fleszy na tle fontanny, grała muzyka do kotleta. Leniwe, wiosenne popołudnie, jak gdyby nic się nie działo.

W mieście nie widać niebiesko-żółtych emblematów przy płaszczach i samochodach, ale i gieorgijewskie wstążki można policzyć na palcach jednej ręki.

Donieck marzy o spokoju i jest gotowy zamykać oczy na wszystko: na ekscesy szemranych separatystów, którzy z wypisaną złością na klasę posiadaczy dóbr konsumpcyjnych snują się po centrum jak cienie poprzedniej epoki; na operację antyterrorystyczną w sąsiednich miastach, przegrupowanie rosyjskich wojsk na granicy.

To jednak pozory. Kumulowana przez lata złość krąży tuż pod skórą i coraz częściej daje o sobie znać. – Ludzie są napięci do granic możliwości, proszę porozmawiać z lekarzami, od końca zimy znacznie przybyło pacjentów z zawałami serca, załamaniem nerwowym – powiedział Igor Kozłowski z Centrum Religijnych Badań, z którym rozmawiałam o duchowości Donbasu.

– Myślę o wyjeździe – mówi moja koleżanka. – Kocham Ukrainę, kocham Donieck, to moje miasto, ale teraz czuję się tu obca. Tyle agresji wokół.

„Jestem za Ukrainą, ale za federalizmem, nasz region ciężką pracą żywi resztę darmozjadów, którzy mogą sobie pozwolić na luksus protestu”, powtarzają swą mantrę mieszkańcy Doniecka. „Za czasów radzieckich Donbas był bogaty. Jak będzie federalizm, kopalnie i fabryki znowu rozkwitną” – twierdzą z uporem.

Dorośli ludzie z bruzdami na twarzach i odciskami od ciężkiej pracy w swojej złości na Kijów przypominają tupiące nogą dzieci. „Wy mieliście swój Majdan, to my zrobiliśmy swój” – argumentują, choć widać jak na dłoni, że większości tutejszych nie w głowie uliczne akcje. Donieckie protesty to Majdan w krzywym zwierciadle.

– A czego właściwie chcecie? – pytam. – By wszystko było dobrze i spokojnie – najczęściej słyszę w odpowiedzi. Donieck jest ospały, somnambuliczny, kręci się wokół własnej osi. Ani myśli brać spraw w swoje ręce i to się może okrutnie zemścić.

Na szczęście nie wszyscy chorują na niemoc. – Jesteś za Putinem czy Ukrainą? – pyta na Facebooku Leonid Krasnopolski, zanim zgodzi się ze mną spotkać.

Krasnopolski, właściciel firmy odzieżowej Men’s Town, od 43 lat dumny mieszkaniec Doniecka. Modne okulary sloneczne, czapka z daszkiem, dobrze skrojona marynarka, luz w ruchach. Wczoraj z Automajdanem jeździł po centrum z niebiesko-żółtymi flagami na samochodach.

– My, Żydzi, jesteśmy zrośnięci z Ukraińcami, to nasza ziemia, nie damy jej sobie odebrać – mówi.

I obiecuje: w razie rosyjskiej agresji zjadą się tu Żydzi z Dniepropietrowska i nie będzie litości.

– A ty co? – woła do przechodzącego ulicą kolegi. – Będziesz walczyć za nasz kraj? – kolega energicznie potakuje. – Sama widzisz, Rosjanom nie będzie tu lekko.

Siedzimy na placu Lenina, niedaleko prorosyjskich namiotów agitacyjnych, wokół snują się młodzi mężczyźni w dresach (ja ich nie ubieram, zaklina się Krasnopolski). Mój rozmówca krzyczy na pożegnanie: „Chwała Ukrainie!”.